منشور حقوق بیمار در ایران‌

در نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران، رعایت حقوق بیماران یکی از ارکان اساسی ارائه خدمات درمانی است.

این منشور، حقوقی را که همه بیماران باید در فرآیند درمان از آن برخوردار باشند، مشخص می‌کند:

۱. حق دریافت مناسب خدمات سلامت

بیمار حق دارد خدمات درمانی را با کیفیت مطلوب و در کمال احترام دریافت کند. این خدمات باید:

• در شأن و منزلت انسانی، بدون تبعیض و متناسب با ارزش‌های فرهنگی و مذهبی باشند.

• بر پایه‌ی صداقت، انصاف، ادب و مهربانی ارائه شوند.

• براساس دانش روز و با اولویت منافع بیمار انجام شود.

• در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با احترام به وقت بیمار باشد.

• بدون درنظر گرفتن توان مالی، در موارد اورژانسی ارائه گردد.

• برای گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان، سالمندان، زنان باردار، معلولین و بیماران روانی، با حساسیت و مراقبت ویژه همراه باشد.

• در مراحل پایانی زندگی با تمرکز بر کاهش درد، آسایش و حمایت عاطفی از بیمار و خانواده‌اش انجام شود.

۲. حق اطلاع‌رسانی شفاف و کافی

بیمار باید در جریان اطلاعات مربوط به روند درمان قرار گیرد. این اطلاعات شامل:

• مفاد منشور حقوق بیمار

• هزینه‌ها و ضوابط خدمات درمانی و بیمه‌ای

• مشخصات و مسئولیت‌های پزشک، پرستار و سایر اعضای تیم درمان

• روش‌های تشخیص و درمان و عوارض احتمالی آن‌ها

• نحوه ارتباط با پزشک معالج

• اطلاعات درباره اقدامات پژوهشی

• آموزش‌های لازم برای ادامه درمان

اطلاعات باید در زمان مناسب و با زبانی قابل فهم (متناسب با شرایط، تحصیلات و توان درک بیمار) ارائه شود. بیمار همچنین حق دسترسی به پرونده پزشکی خود و اصلاح اشتباهات احتمالی را دارد.

۳. حق انتخاب و تصمیم‌گیری

بیمار می‌تواند در چارچوب ضوابط:

• پزشک و مرکز درمانی خود را انتخاب کند.

• نظر پزشک دوم را جویا شود.

• درباره پذیرش یا رد روش‌های درمانی تصمیم بگیرد.

• در اقدامات پژوهشی شرکت کند یا امتناع ورزد.

• نظر خود را درباره درمان‌های آینده ثبت کند تا در صورت ناتوانی تصمیم‌گیری، راهنمای پزشکان باشد.

تصمیم‌گیری باید آگاهانه، آزادانه و با دریافت اطلاعات کافی باشد.

۴. حق حفظ حریم خصوصی و رازداری

بیمار حق دارد که:

• کلیه اطلاعات مربوط به وی محرمانه باقی بماند.

• در همه مراحل مراقبت (معاینه، تشخیص، درمان) حریم خصوصی او حفظ شود.

• فقط افراد مجاز به اطلاعات او دسترسی داشته باشند.

• در زمان معاینه، فرد معتمد خود را همراه داشته باشد.

• در مورد کودکان، حضور یکی از والدین در مراحل درمان الزامی است (مگر خلاف ضرورت پزشکی باشد).

۵. حق شکایت و پیگیری

بیمار می‌تواند در صورت نقض حقوق خود:

• بدون تأثیر بر روند درمان شکایت کند.

• از نحوه رسیدگی و نتیجه شکایت مطلع شود.

• در صورت تأیید خطای پزشکی، خسارت خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن و مطابق مقررات دریافت کند.

موارد خاص:

اگر بیمار قادر به تصمیم‌گیری نباشد، تصمیم‌گیرنده‌ی قانونی جایگزین باید حقوق وی را اعمال کند. در موارد اختلاف بین پزشک و تصمیم‌گیرنده، مرجع ذیربط برای داوری تعیین می‌شود.

اگر بیمار در برخی زمینه‌ها قدرت تصمیم‌گیری دارد، نظر او در همان موارد باید محترم شمرده شود.